Dla mojej wnuczki Alicji
Październikowa pralnia
Wydanie pierwsze, ISBN: 978-83-66915-31-2
©Halina Grochowska i Wydawnictwo Agrafka 2021 REDAKCJA I KOREKTA
Sylwia Lewandowska
II KOREKTA
Wioleta Żyłowska
SKŁAD I ŁAMANIE
Studio Grafpa
OKŁADKA
Krzysztof Fabrowski
DRUKI OPRAWA
Print Group
WYDAWCA
Wydawnictwo Agrafka
ul. Macierzankowa 15, 64-514 Przecława e-mail: wydawnictwo.agrafka@gmail.com
www.wydawnictwoagrafka.pl
SPIS TREŚCI
WIOSNAROK1952 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Chórzystka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Podwórko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Wejście do ogrodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Zasiać . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Odwrócony kociołek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Warzywniak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Skarb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Po co jest dżdżownica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Po praniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Żołnierka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Koszyczek z robótkami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Lokatorka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Byłyśmy grzeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Dwa numery . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Mieć sąsiada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Niemowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 00
LATOROK1954 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 07
Imieniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 08
Wiązanka i perfumy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 08
Damą być . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 11
Pójść po ciastko (dzień imienin, godz. 10.00) . . . . . . . 1 17
Piwonie i perfumy (godz. 16.30) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 19
Nie garb się (godz.17.00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 22
Rosół (godz 17.15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 26
Za kotarą (godz.18.00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 32
Nie bądź kapusiem (godz. 20.00) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 35
Upał . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 41
Ważne, żeby razem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 44
Krawcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 50
Wynajem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 58
Powiernica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 81
Wieczór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 84
Niewybuch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 88
Krzyś książątko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 93
JESIEŃ ROK1956 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 00
Winobranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 01
Odwilż wpralni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 06
Będę dyrektorem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 10
Dwa obiady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 14
Napisanie życiorysu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 19
Dostaniecie zaszeregowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 22
Lusterko powiedz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 26
Witaj na podwórku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 31
Do domu z różami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 36
Janinka pracująca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 40
Łapówka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 45
Kasztany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 53
Łupiny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 60
Tornister . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 63
Klucz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 67
Króliki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 73
ZIMAROK1958 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 78
Pełno wskrzyni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 79
Trzech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 82
Choinka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 88
Szare mydło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 91
Lalka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 96
Nieprawdziwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 02
Katastrofa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 06
Przyjaciółka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 14
Alfabetycznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 21
Poradnik techniczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 27
Podsłuchać . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 35
Zimowe urodziny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 41
Nie musisz wiedzieć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 44
Zatęskniłabym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 51
WIOSNA
R O K 1 9 5 2
Rodarowska Grażynka – lat 3, Bożenka – lat 1,5, Konieczyński Mariuszek – lat 4, Michałek – lat 2, Małgosia Stawarska – lat 12, Kaleta Justyna – lat 11, Krzysiu – lat 4, Kamil Wiktorski – lat 10
CHÓRZYSTKA
Podwórko-kocioł, miało z trzech stron okna. Wewio - senne i letnie wieczory okna otwierano na oścież, a para - pety wyścielano poduszkami. Często bez poszwy, tylko wsamych wsypach. Możnabyło, wyglądając przez okno, wygodnie oprzeć łokcie i dyskutować z kumoszką z okna naprzeciwko. Jasia Rodarowska miała tego dnia wyraźnie dobry humor. Oparta na wyścielonym parapecie swo - jego okna chwaliła się tym, jak taniutko kupiła osełkę masła. Sąsiadki już dawno temu zaobserwowały, że Janinka potrafiła kilka razy okrążyć targowisko przy ulicy Fabrycznej, żeby kupić najtańsze i najświeższe masło. – Naprawdę tak mało kosztowało?
– Naprawdę!
– Może było trochę mniejsze? – wyraziła swój scep - tycyzm Ignasia z parteru.
8
– Jak rozwinęłam je z liścia, to rzeczywiście było tro - chę mniejsze.
– Wąchałaś czy świeże?
– Świeżusieńkie!
– Nie kazałaś przekroić i sprawdzić, czy w środku czasem nie ma czegoś innego? Kuzynka kupiła na targu masło, które wśrodku miało ugotowany kartofel.
– Nie sprawdziłam, ale wydaje mi się, że była to uczciwa kobiecina. Oddawnastaje tamz masłemi serami. – To ci się udało.
– Tak, bo miałam odłożone na masło, a kupiłam i masło, i jajka.
– Ile jajek?
– Dwa.Najednym nasmażyłam placków ziemniacza - nych i już był gotowy obiad, a drugie będzie na kolację dla dziewczynek.
– Jak się podzielą jednym jajkiem? Nie pobiją się? – Tak podzielę, żeby nie było awantury.
– Jak podzielisz?
– Dodam mąki rozmąconej w mleku, posiekanej cebulki, naskubię szczypiorku z doniczki i usmażę jajecznicę.
– Sprytnie pani pomyślała. No to na pewno dziew - czynki jakoś się pogodzą.
Uwaga sąsiadki była słuszna. Prawie już czteroletnia Grażynkai jej młodszaodwalata siostra Bożenka potrafiły
9
oswoje się spierać dokrwi. Młodszamiała słabsze piąstki niż jej siostra, jednak miała silniejszy głos. Starała się pła - kać i krzyczeć wmiarę możliwości jak najgłośniej, po to, żebydorośli właśnie nadnią się użalali, albo przynajmniej zwrócili uwagę na konflikt. Czasem, zanim rozległ się jej donośny płacz, wypowiadała ostrzeżenie.
– Bo będę płakać!
Wdodatku wypracowała sobie specjalny rodzaj pisku. Takie swoje przejmujące do szpiku kości „iii… ii…”, które wszystkich wokół stawiało na równe nogi.
– Mamaleńka mocny głos – komentowali sąsiedzi. – Na pewno zostanie chórzystką. Póki co, maleńka terrorystka robiła ze swojego aparatu głosowego uży - tek daleki od celów kulturalnych. Kiedyś dziewczynki towarzyszyły mamie wrobieniu zakupów. Znalazły się w samym środku tłumu klientów w spożywczaku, do którego „rzucili” cytryny i pomarańcze. Dostawa była dwatygodnie wcześniej uprzedzona. WPolskim Radiu, w radiowych wiadomościach wygłoszono komunikat o wypłynięciu z bratniego kraju – z Kuby, statku załado - wanego cytrusami. Kupujący ustawili się w zakręconym ogonku i zrobił się tłok. Dwuletnia Bożenka poczuła się wnim niekomfortowo i załkała:
– Nie cie do lejki. Uuu. Cie do domu. Uuu. – Nikt spe - cjalnie na płacz dziewczynki nie zareagował, więc stał się on głośniejszy.
10
Próby jej uspokojenia się nie powiodły. W swojej dziecięcej rozpaczy wydała z siebie najbardziej przej - mujący pisk, jaki potrafiła. Głosik małej Bożenki okazał się nie do zniesienia dla stłoczonych i zniecierpliwionych kolejkowiczów.
– Proszę sprzedać tej pani z tymwrzeszczącym dzie - ciakiem, co tylko będzie chciała, bo nie wytrzymamy! – odezwał się podniesionym głosem jakiś neurasteniczny staruszek.
– Tylko nie cytryny, bo po nie właśnie stoimy. – Jedna z pań zachowała poczucie sprawiedliwości.
Nie tylko staruszek nie wytrzymywał głosiku dwu - latki. Wszyscyprzebywający wmocnozatłoczonym skle - pie zapragnęli pozbycia się z niego głośnej beksy. Cały zgromadzony przed ladą tłum rozstąpił się, by przepuścić do sprzedawczyni panią Janinę z córeczką.
– Sprzedam po jednej cytrynie dla każdego dziecka, bo na pewno potrzebują witamin – odezwała się sprze - dawczyni, dając zgromadzonymdo zrozumienia, że tutaj to ona rządzi.
– Nie można jednej, żeby się podzieliły?
– Sprzedam po jednej!
Pani Janina skwapliwie kupiła to, co chciała, czyli chleb, mąkę, margarynę, zapałki i nawet dwie cytryny,
11
i szybciutko opuściła sklep. Przed wyjściem jeszcze usły - szała złośliwy komentarz:
– Patrzcie, jaka to cwaniara! Wypożyczyła sobie cudze dziecko do robienia zakupów. Przecież gdyby to było jej własne, to na pewno potrafiłaby je uspokoić.
– Tak, tak. Przecież wcale nie dostało klapsów. Gdyby była ze swoim własnym, to by tak przylała, że gówniara zapomniałaby o wrzasku. Mieszkańcy podwórka podob - nie jak stłoczeni klienci sklepu nie cierpieli głośnego wyra - żania niezadowolenia maleńkiej Bożenki.
– To wycie jest gorsze od syreny strażackiej.
– Uspokójcie dzieciaka! – Szczepan nie pierwszy raz bardzo ostro reagował na charakterystyczne wysokie „c” małej. Szczepan-weteran szlaku od Lenino do Berlina, który wiele razy słyszał syreny alarmowe, świst poci - sków i inne przejmujące do szpiku kości odgłosy wojny. Cierpła muskóra przy każdym głośniejszymi dźwięku, takim, jaki wydawała z siebie ta wątła dwulatka. Parę dni temumaleńkie Rodarowskie przy obiedzie krzyczała bardzo głośno o ten trochę większy kawałek wątróbki, jaki dostała jej starsza siostra.
– Wolałbym słyszeć szwabską krowę niż ten pisk – skomentował kiedyś piszczenie małej Bożenki Zenon Konieczyński, przywołując równie bogatą co u Tomasza, wojenną przeszłość.
12